Ondernemerschap en burn-out: De valkuilen van altijd ‘aan’ staan
Paul Roosen, de hoofdpersoon van De zaak Roosen, is een ondernemer die zijn leven ziet instorten. Zijn bedrijf loopt slecht, zijn huwelijk staat op springen, en hij voelt zich opgebrand. Om aan de chaos te ontsnappen, trekt hij zich terug op een afgelegen eiland, waar hij rust en bezinning hoopt te vinden. Maar in plaats van heling wordt hij geconfronteerd met een moordzaak en een wereld vol corruptie en gevaar. De druk op zijn schouders neemt alleen maar toe.
Dit fictieve verhaal raakt een actuele maatschappelijke kwestie: de mentale gezondheid van ondernemers. Burn-out is een groeiend probleem in onze maatschappij, en ondernemers lijken extra kwetsbaar. Toch blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam dat ondernemers gemiddeld genomen minder vaak een burn-out ontwikkelen dan mensen in loondienst. Waarom? Omdat ze meer autonomie ervaren in hun werk, wat een positieve invloed heeft op hun mentale welzijn.
Frank Cooler weet als ondernemer uit eigen ervaring hoe belangrijk het is om grenzen te stellen en tijd voor jezelf te nemen. “Als ondernemer sta je altijd ‘aan’. Het is lastig om de knop om te zetten en even afstand te nemen. Maar juist die momenten van rust zijn essentieel om niet op te branden.” Het personage Paul Roosen worstelt met dit dilemma, wat hem een herkenbaar en menselijk figuur maakt voor lezers die zelf met stress en druk te maken hebben.
Er wordt veel onderzoek gedaan naar burn-out en werkverslaving, maar daarbij werd niet eerder ingezoomd op ondernemers. Obschonka* en zijn collega’s hebben nu de eerste grote studie gedaan naar een mogelijk verband tussen ondernemerschap en burn-out, en de onderliggende mechanismen die hierbij een rol spelen. De onderzoekers volgden gedurende een periode van een half jaar 348 ondernemers en 1.002 werknemers. De data werden verzameld voorafgaand aan de coronacrisis (bron).
Positieve werkverslaving
‘Er sprake lijkt te zijn van een paradox van ‘positieve werkverslaving’. Wat maakt dat zij beter bestand zijn tegen burn-outs? Ze hebben daarom ook gekeken naar de belangrijkste mechanismen die samenhangen met burn-out en werkbetrokkenheid, en de aard van de dagelijkse werkzaamheden’, aldus Obschonka.
Maakt ondernemen gelukkiger?
Dit leidde tot nieuwe inzichten in de psychologische waarde van het werken als ondernemer. ‘Het werk van ondernemers blijkt niet meer dagelijkse werkstressoren – zoals werkdruk, tijdsdruk en administratieve taken – op te leveren, maar juist minder in vergelijking met werk in loondienst’, vertelt Obschonka. ‘Bovendien biedt het ondernemerschap de ondernemer een hoge mate van persoonlijke werkautonomie. Dit alles leidt tot een positief psychologisch rendement op de forse investering die ondernemers doen door hun grote betrokkenheid bij het werk. Hierdoor krijgen zij door hun werk gemiddeld niet alleen meer energie en een positievere gemoedstoestand dan werknemers in loondienst; ze zijn ook gelukkiger en tevredener met hun werk. Gemiddeld bezien lijkt ondernemerschap mensen gelukkiger te maken.’
Vooral ondernemers met een eenmanszaak (zonder personeel) blijken minder risico te lopen op een burn-out. Als zij hun bedrijf uitbreiden en werknemers in dienst nemen, neemt de kans op een burn-out echter toe. Volgens Obschonka is het belangrijk dat ze zich hiervan bewust zijn, en ook van de hogere risico’s op burn-out bij hun personeelsleden.
Bredere voordelen
De onderzoeksresultaten zijn ook relevant voor werk in loondienst. Als daarin zou worden gekozen voor een meer ondernemende opzet, bijvoorbeeld in de vorm van intrapreneurship in grote organisaties, kan dat mogelijk ook risico’s op burn-out verminderen – bijvoorbeeld in risicobanen die een sterke betrokkenheid bij het werk vereisen.
‘Als we de psychologische waarde van het werken als ondernemer kunnen maximaliseren, belooft dat niet alleen persoonlijk voordeel in de ondernemerssector, maar ook – in ruimere zin – voor de ontwikkeling van gezonde, gemotiveerde en goed beloonde werknemers, wat bredere sociale en economische voordelen kan genereren’, aldus Obschonka.